2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Енри темиҫе хулапа районта (хальхинче вӑл 7 муниципалитетра иртӗ) Ҫӗнӗ ҫул ҫул ҫӳревӗ пуҫланӗ. Чӑваш Енӗн информаципе турист тата культура центрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул ҫӳрев 2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнчен пуҫласа 7-мӗшӗччен пырӗ.

«Чӑваш Енри ҫӗнӗ ҫул ҫул ҫӳрев» 2019 ҫулта Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Шупашкар районӗнче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Муркаш районӗнче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Сӗнтӗрвӑрри хулинче (кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче), Улатӑр хулинче (кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче), Етӗрне районӗнче (кӑрлачӑн 6 тата 7-мӗшӗсенче), Ҫӗрпӳ районӗнче (кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче) пулӗ.

Туристӑн ҫӗнӗ ҫул карттине кӑҫал хут ҫинче мар, Чӑваш Енӗн информаципе турист тата культура центрӗн volgatourizm.ru сайтӗнче онлайн мелпе регистрацилӗҫ.

Ятарлӑ маршрутпа ҫӳренине ӗнентерме ятарлӑ фотозонӑра сӑн ӳкерӗнмелле. Сӑн ӳкерчӗксене vkontakte тата instagram халӑх ушкӑнӗсене #НовогоднееПутешествиеПоЧувашии (чӑв. #ЧӑвашЕнриҪӗнӗҪулҪулҫӳревӗ) хэштег ҫырса лартмалла. Ҫӗнтерӳҫӗне кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Ӑна парнепе хавхалантарӗҫ.

Раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта 25 ҫулти арҫын килтен тухса кайнӑ та паянхи кунччен те таврӑнман. Тахунц Михаил Эдгаровича тӑванӗсемпе тусӗсем шыраҫҫӗ.

Юлашки хутчен ӑна амӑшӗ курнӑ. Халӗ вара ҫыхӑнӑва тухмасть. Кӳрши каланӑ тӑрӑх, Михаилӑн «Контактра» страницинчен такам кӗрсе тухать, унӑн шухӑшӗпе, ҫакна тӑваканӗ – ҫухалнӑ каччӑ хӑй.

Ҫывӑх тусӗ вара куляса ӳкнӗ. Михаил ытти чух кая юлнӑ чухне асӑрхаттарнӑ кун пирки. Ӗнер, раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Михаил Туханцӑн амӑшӗ полицие кайса ывӑлӗ ҫухални пирки заявлени ҫырнӑ.

Михаил пирки мӗн те пулин пӗлекенсене 89196607611 (Анна), 89876745164 (Ирина) номерсемпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.

Техникумра вӗренекен студенткӑна тӗрмене хупмасӑр пилӗк ҫуллӑха айӑпланӑ. Вӑл наркотике пула йӗрке хуралҫисен аллине ҫакланнӑ.

Кӑҫал утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫак хӗр «вӑрттӑн вырӑнтан» 25 тӗркем синтетика наркотикӗ (пӗтӗмпе 14 грамм) илсе кайнӑ. Тепӗр кунхине вӑл вӗсене «вӑрттӑн вырӑнсене» пытарма пуҫланӑ. Ҫавӑн чухне ӑна полицейскисем ярса тытнӑ, наркотике туртса илнӗ.

Ҫак кунсенче студентка суд сакки ҫине ларнӑ, ун тӗлӗшпе приговор вуланӑ. Халӗ йӗрке хуралҫисем ҫак хура ӗҫе тата кам хутшӑннине уҫӑмалатаҫҫӗ, ҫав ҫынсене шыраҫҫӗ.

Прокуратура ыйтнипе Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасемпе ҫамрӑсен 2-мӗш спорт шкулӗнчи бассейне вӑхӑтлӑха ӗҫлеме чарнӑ. Аса илтерер: чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче 10 сехет ҫурӑра унта 9 ҫулти арҫын ача путса вилнӗ. Ашшӗ ҫав вӑхӑтра ӑна холра кӗтсе ларнӑ. Бассейн тӗпӗнче выртакан ачана асӑрхасан пӗрремӗш медпулӑшу пама хӑтланнӑ, анчах пӗчӗкскерӗн чӗри ӗҫлесе кайман. Кун тӗлӗшпе асӑрханмасӑр вилӗм кӳнӗшӗн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Инкек хыҫҫӑн тӗрӗслев ирттернӗ. Ача вилнӗ кун бассейнра медицина ӗҫченӗ пулман. Занятисемпе тренировкӑсем вӑхӑтӗнче те шурӑ халатлисем асӑрхаман. Кунсӑр пуҫне ишес енӗпе инструктор, ҫӑлав ункисем, ишекен наҫҫилккасем пулман.

Спорт шкулӗн директорне 20 пин тенкӗлӗх штрафланӑ. Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ольга Чапрасова тӗлӗшпе те прокуратура представленийӗ янӑ.

Паян И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура керменӗнче «Ҫулталӑк ҫемйи» республика конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура чысланӑ. Унта республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев мӑшӑрӗпе Лариса Юрьевнӑпа пырса ҫитнӗ.

«Нумай та пӗтӗ, сахал та ҫитӗ, тату пурӑннине мӗн ҫитӗ?», — тенӗ Михаил Игнатьев.

«Ҫулталӑк ҫемйи-2018» республикӑри конкурсра Ҫӗнӗ Шупашкарти ултӑ ачаллӑ Ананьевсем ҫӗнтернӗ. Комсомольскинчи Павловсем «Социаллӑ яваплӑ ҫемье», Ҫӗмӗрлери Толстовсем «Спорт ҫемйи», Шупашкарти Яблоковсем «Туслӑ ҫемье», Етӗрне районӗнчи Васильевсем «Пултаруллӑ ҫемье», Элӗк районӗнчи Александровсем «Ӗҫчен ҫемье» номинацисенче палӑрнӑ. Вӗсене кашнинех сумлӑ парнепе хавхалантарнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти Энергетиксен проспектӗнче ӗнер, раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче, 14 сехет те 25 минутра руль умӗнчи хӗрарӑм 9 ҫулти ачана ҫапса кайнӑ. Водителе медосвидетельствовани витӗр тухма сӗннӗ – вӑл ӳсӗр пулман.

Шкул ачи светофор ҫук ятарлӑ вырӑнта ҫул урлӑ каҫнӑ. Ҫав вӑхӑтра ун ҫине Hyundai Solaris автомашина пырса кӗнӗ. Арҫын ачан пичӗ суранланнӑ. Амӑшӗ ӑна васкавлӑ медпулӑшу пульницине илсе кайнӑ. Тухтӑрсем арҫын ачана киле сипленме янӑ.

Аса илтерер: нумаях пулмасть Шупашкарта руль умне ларнӑ вӗрентекен шкул картишӗнче ача ҫине пырса кӗнӗ. Кун пирки сайтра хыпар пур.

Канмалли кунсенче ҫанталӑк сивӗ тӑчӗ. Раштав уйӑхӗн 2-мӗшӗнче республикӑра виҫӗ арҫын шӑнса вилнӗ.

Кӑнтӑрла ҫитеспе, 11 сехетре, Ҫӗнӗ Шупашкарти Крутова урамӗнчи нумай хутлӑ пӗр ҫурт умӗнче арҫынна тупнӑ. Ун чухне вӑл сывланӑ-ха. Васкавлӑ медпулӑшу машинипе ӑна пульницӑна илсе кайнӑ. Шел те, 65 ҫулти арҫын ҫул ҫинче вилнӗ.

Вӑрнар районӗнчи Пӑртас ялӗнче 64 ҫулти арҫын шӑнса вилнӗ. Унӑн виллине Клуб урамӗнчи пӗр ҫурт умӗнче тупнӑ. Ҫак кун Муркаш районӗнчи Очакассинче те инкек пулнӑ. Унта 57 ҫулти арҫын шӑнса вилнӗ. Унӑн виллине Ҫӗнтерӳ урамӗнчи ҫуртсен анкарти хыҫӗнче асӑрханӑ.

Чӑваш Енре паян, раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, муниципалитетсем хушшинчи темиҫе автобус урӑхларах маршрутпа ҫӳреме пуҫлӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви пӗлтерет. Ҫӗнӗлӗх 242, 265, 325, 334, 519-мӗш маршрутсене пырса тивет.

242-мӗш маршрут Шупашкарти «Раща» чарӑнуран Муркаш районӗнчи Шурчана ҫӳрет. Малашне вӑл хулари «Ҫӗнӗ сала» станцирен хутлама пуҫлӗ. 265-мӗш маршрут Шупашкарти «Ҫӗнӗ сала» станцирен Ойкассине каять. Малашне вӑл Шупашкарта чарӑнмӗ. Кӳкеҫри Шуршӑл урамӗнче Шупашкарӑн Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ районне ҫӳренӗ 325-мӗш маршурт Шупашкарти «Вокзал ҫум» станцие ҫитсе каялла ҫаврӑнса кайӗ. «Шупашкар — Ҫӗнӗ Шупашкар» ҫулпа хутланӑ 334-мӗш маршрутра вара уйрӑмах пысӑк улшӑнусем пулса иртӗҫ. Шупашкартан Муркаш районӗнчи Мӑн Шаптака ҫӳрекен 519-мӗш маршрут та малашне «Ращаран» мар, «Ҫӗнӗ сала» автостанцирен хускалӗ.

Чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче каҫхи 7 сехет тӗлнелле Йӗпреҫ поселокӗнчи Совет урамӗнчи йывӑҫ пӳртре пушар тухнӑ. Ҫурт хуҫи – 35 ҫулти арҫын.

Пушар вӑхӑтӗнче пӳртре 14, 11 тата 8 ҫулсенчи арҫын ачасем пулнӑ. Асли каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, вӗсем темӗн шаплатнине илтнӗ, унтан тӗтӗм йӑсӑрланма пуҫланӑ. 14-ри арҫын ача ҫухалса кайман – кӗҫӗннисене урама ертсе тухнӑ.

Паян ирхине вара Ҫӗнӗ Шупашкарта Терешкова урамӗнчи 21-мӗш ҫуртра ҫулӑм алхаснӑ. Пушара 7 минутран сӳнтернӗ. Халӗ ҫулӑм мӗнле майпа тухнине уҫӑмлатаҫҫӗ.

Чӑваш Енри ачасем «Символы России. Литературные юбилеи» (чӑв. Раҫҫей элемӗсем. Литература юбилейӗсем) Раҫҫейри олимпиадӑра палӑрнӑ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Кирилл Даниловпа Ҫӗнӗ Шупашкарти Ксения Мартьянова ӗҫӗсем пирӗн республикӑрисенчен чи лайӑххисен шутне кӗнӗ.

Раҫҫей Культура министерстви, А.М. Горький ячӗллӗ литература институчӗ, В.И. Даль ячӗллӗ Раҫҫей литературин историйӗ патшалӑх музейӗ, Раҫсейӗн ача-пӑча вулавӑшӗ йӗркеленӗ пултарулӑх ӑмӑртӑвӗшӗн пирӗн патра Республикӑн ача-пӑча вулавӑшӗ яваплӑ пулнӑ. Ачасене ҫула кура икӗ категорипе пайланӑ: 7-10 тата 11-14 ҫултисене.

Малтан каланӑ йышра Степанов Даниил (Красноармейски районӗ), Пахинов Александр (Хӗрлӗ Чутай районӗ), Алексеева Елизавета (Сӗнтӗрвӑрри районӗ), Александров Максим (Муркаш районӗ), Ефремова Ольга (Пӑрачкав районӗ), Матвеева Александра (Вӑрмар районӗ), Данилов Кирилл (Ҫӗрпӳ районӗ), Шепилова Екатерина (Шупашкар районӗ), Антипов Олег (Шӑмӑршӑ районӗ), Семенова Надежда (Ҫӗмӗрле районӗ), Тимофеева Виталия (Етӗрне районӗ), Муратова Екатерина (Елчӗк районӗ), Николаева Анна (Тӑвай районӗ), Павлова Виктория (Канаш хули), Копанева Мария (Ҫӗнӗ Шупашкар), Николаева Евгения (Шупашкар) палӑрнӑ.

Малалла...